روستای حلوا چشمه شیروان
عکاس:» محسن ایمانی
روستای حلوا چشمه در فاصله‌ی 58 کیلومتری شمال غرب شیروان واقع است .مردمش به زبان ترکی تکلم می‌کنند روستای حلوا چشمه از قرای قدیمی منطقه‌ی قوشخانه است که قدمت آن به قبل از زمان صفویه می‌رسد.در مجاورت روستا، تپه‌ای قرار دارد معروف به قلعه‌چق که سابقاً مسکونی و محل اختفای اشیای قیمتی بوده چون در حفاریهایی که انجام گرفته اشیا و ظروف قدیمی بسیاری به دست آمده است
روستای حلوا چشمه HALVA-CHESHMEH
روستای حلوا چشمه در فاصله‌ی 58 کیلومتری شمال غرب شیروان واقع است که از شمال به روستای شناقی علیا و رباط و از جنوب به بیره قوشخانه و از شرق به قلهک سفلا و از غرب به روستای برزلان علیا محدود می‌گردد. این روستا 87 خانوار و 452 نفر جمعیت دارد و جزء دهستان قوشخانه‌ی شیروان ست و مردمش به زبان ترکی تکلم می‌کنند روستای حلوا چشمه از قرای قدیمی منطقه‌ی قوشخانه است که قدمت آن به قبل از زمان صفویه می‌رسد.
در مورد وجه تسمیه‌ی آن دو نظریه وجود دارد یکی این که چون آب یکی از چشمه‌های ده دارای آب گوارا و بدون املاح بوده است و معمولاً در محل به این گونه آبها اصطلاحاً آب شیرین می‌گوینددر نتیجه شیرینی آب را به حلوا تشبیه کرده و نام روستا را منسوب به این چشمه می‌دانند دوم این‌که چون در زمان سابق در مراسم عروسی به جای شیرینی بیشتر از حلوا استفاده می‌کردند گویا شتری در یکی از مراسم با بار حلوا به داخل چشمه می‌افتد و به حلوا چشمه معروف می‌گردد.
مردم حلوا چشمه از ایل رشوانلو و قراچورلو و تارخچی ساوجبلاغ می‌باشند که از طریق غرب و عشق‌آباد به حلوا چشمه مهاجرت کرده‌اند. این روستا در سابق خان نشین و دارای چهار برج بوده و اطراف روستا حصار داشته است که آثار آن هنوز هم دیده می‌شود. جنگهای خونین حکام محلی حلوا چشمه با قوای نادر شاه، ازبکان و ترکمنها و رشادتهای آنها به طور مشروح در کتاب عالم آرای نادری ذکر شده است از اعقاب خوانین با نفوذ اعطا می‌شد. برجهای حلوا چشمه به اسامی: شرف خان، جعفر خان، نقدوخان و صفدرخان معروف است که عده‌ای معتقدند نقدوخان پس از خرابی زیدر قدیم به آنجا مهاجرت و (زیدر فعلی) را احداث کرده و در آنجا اسکان یافته است. حلوا چشمه دارای چشمه سارهای: آق مزار، سرچشمه، و قزه‌چشمه می‌باشد و کوههای: اولا‌شلی، باداملی، کرکولی و دره‌های: آی‌اولدران، هرده، دده‌خانلی، در حوزه‌ی این روستا قرار دارد. مقبره‌ای نیز به نام سید خواجه [1] در روستا مورد اعتماد مردم است. سرو کوهی بزرگ شرق روستا هم با بستن پارچه و نخ بر شاخ و برگش مورد توجه می‌باشد. در مجاورت روستا، تپه‌ای قرار دارد معروف به قلعه‌چق که سابقاً مسکونی و محل اختفای اشیای قیمتی بوده چون در حفاریهایی که انجام گرفته اشیا و ظروف قدیمی بسیاری به دست آمده است. حلوا چشمه یک رشته قنات نیز دارد. شغل اصلی مردم دامداری و کشاورزی است دامداران به صورت کوچرو به این کار مبادرت می‌کنند و قشلاق آنها مراوه‌تپه ترکمن صحرا می‌باشد. محصولات عمده‌ی روستا شامل: فراورده‌های دامی، گندم، جو، نخود و سیب و گلابی و زردآلو و سپیدار و بید است تعداد دام این روستا به بیش از 3500 رأس گوسفند و 300 رأس گاو و گوساله است امکانات روستا در حال حاضر عبارت است از: راه شوسه، دبستان، پاسگاه ژاندارمری، حمام، مسجد، لوله‌کشی آب آشامیدنی، خانه‌ی بهداشت، سرویس‌ایاب و ذهاب، شرکت تعاونی، آسیاب و شورای ده است.
مقیمی، محمد اسماعیل، جغرافیایی تاریخی شیروان، ناشر: معاونت فرهنگی آستان قدس رضوی، نوبت اول 1370 .
[1] - در مورد مقبره‌ی سید خواجه حلوا چشمه می‌بایستی تحقیق بیشتری انجام گیرد. چون احتمالاً مقبره‌ی مذکور می‌تواند قبر خواجه نورالین محمد نسوی زیدری نیز باشد. خواجه نورالدین محمد زیدری ادیب و رئیس دیوان وسائل سلطان جلال‌الدین خوارزم‌شاه بود.
